Пожалуй, только древние города юга Казахстана могут сегодня похвастаться многовековым архитектурным разнообразием. В остальных городах в силу природных или исторических причин осталось лишь несколько срезов архитектурных эпох. Купеческие дома конца 19 века, сталинский ампир, хрущевки, советский модернизм и современная застройка. Древности сохранились далеко не в каждом (справедливости ради, далеко не в каждом городе они и были), да даже с купеческими кварталами повезло не всем. И уж тем паче, почти не нашлось места в других, кроме тогдашней столицы городах места самому кратковременному в ХХ веке архитектурному стилю - конструктивизму.

В казахстанском кинопрокате психологический триллер о тюрьме

Уникальный летописный проект на днях презентовали театр «АРТиШОК» и (Не)Музей архитектуры Алматы. Не секрет, что история Казахстана и Алматы, в частности, полна мифов и спекуляций, которые каждые используют в зависимости от целей и политических взглядов. И вот, похоже, найден самый достоверный способ исследования истории городских объектов – с опорой на личные воспоминания людей, связанных с этим местом.

Иными словами, если ты во время выступления перед публикой в своих мыслях – ты потерял контакт со зрителем и «умер» для них как клоун. Сделай что-то – и они «твои». Оставайся включенным, держи контакт глазами. Смотри и слушай. Отключи мозг. Действуй. Когда ты единолично пытаешься что-то решить – ты проваливаешься. Когда взаимодействуешь со зрителем – все выигрывают.

В эти дни многие отмечают годовщину события, ставшую знаковой для всего постсоветского пространства – год назад в России началась так называемая частичная мобилизация, породившая новую волну эмиграции из России, получившую имя собственное «релокация». Среди релоцируемых есть когорта и творческих эмигрантов – писателей, драматургов, актеров, режиссеров. Их силами сейчас в казахстанских театрах (преимущественно независимых) ставятся запрещенные спектакли. В связи с чем возникает мысль: неужели Казахстан становится одной из столиц театрального диссидентства?

Пожалуй, все жанры в нашем кинематографе за последние 15 лет нашли своего зрителя. Комедийный жанр предлагает продукцию в крайнем избытке, есть любители криминального стиля – по большей части они переместились на веб-проекты. Есть свой зритель и у артхаусных драм и даже слезливых мелодрам. Но вот какой жанр можно назвать невезучим в Казахстане – это хоррор, или в простонародье «ужастик».

Увы, литература сегодня не так владеет умами, как в прошлом столетии. Хотя интерес к литературе велик и сегодня. Но сейчас нам невероятно далеко до тех времен, когда напечатанная книга могла изменить жизнь страны и всего поколения. В прошлом веке профессия писателя была невероятно интересной, невероятно почётной и невероятно опасной. Многие из казахских писателей за свое творчество поплатились жизнью.

С конца 2000-х и до сегодняшнего момента казахстанский кинематограф прошел непростой путь возрождения. Уже сменилось целое поколение, регулярно смотрящее наше кино. Сменились и жанры – если в начале этого самого подъема в чести были криминальные драмы, то теперь лидирующие позиции прочно заняли комедии. В этом угаре оказались забыты картины 1990-х годов – времени крайне интересного для нашего кинематографа.

Имена великих фотографов Роберта Капа, Анри Картье-Брессона, зафиксировавших сложный и противоречивый ХХ век знают многие. Немало кто знает и творения русского фотографа Сергея Прокудина-Горского, снявшего в цвете Российскую империю и в том числе Туркестан еще на рубеже позапрошлого и прошлого веков. Мало кто из казахстанцев знает Дмитрия Поликарповича Багаева – а между тем эта фигура не менее легендарная. Его фотоархив о жизни Казахстана в первой половине XX века – настоящий слепок этого непростого времени.

Массовый приезд релокантов – событие, которое однозначно войдет как в историю Алматы, так и историю Казахстана. Театр «2act» решил не ждать пока тема «настоится» и выдали на актуальную тему новую театральную постановку.

Недавно казахстанские информационные и развлекательные порталы заполонили новости о новом сериале, где герой Арнольда Шварценеггера отправляется в Казахстан к своей сестре. Это вызвало новую волну разговоров о том, как же наша страна изображается в голливудском кино? История этого вопроса довольно скандальна.

Политическая нестабильность в России уже второй год подряд влияет и на демографическую ситуацию в Казахстане. Пожалуй, наша страна впервые в этом веке в 2022–2023 годах пережила такую волну переселения славянского населения. О ней по сей день много спорят, как и о том была ли осенняя релокация последней в данном историческом отрезке. Предлагаем вспомнить сегодня: а какими были предыдущие волны переселения русских в Казахстан и чем они характерны?

Как следует понимать недавние отмены ряда запланированных концертов российских исполнителей в регионе?

82 года назад началась Великая Отечественная война, унесшая жизни более 27 миллионов граждан СССР и более 600 тысяч казахстанцев. Однако для многих городов Казахстана, и в особенности, для Алматы, значение войны, а точнее эвакуации можно охарактеризовать пословицей «Не было бы счастья, да несчастье помогло». Особенно это касается киноискусства – кто знает, получил бы такой толчок к развитию казахский кинематограф, если бы эвакуирующиеся «Мосфильм» и «Ленфильм» выбрали бы другой город.

Популярный казахстанский стендапер снялся в фильме «Майор Гром: Игра»

О театре писать важно. С некоторых пор театр считается новым медиа. Это мировой тренд.

Пресс-показ спектакля-мистерии прошел в независимом экспериментальном театре «Арт-убежище BUNKER»

Тема религии в казахстанском кино долгое время относилась к разряду табуированных. О ней или совсем не говорили, либо упоминали религиозную тему только вскользь, по касательной, или же она была лишь фоном основного действия. В последнее время, по признанию продюсеров, табу с религиозной темы постепенно снимается. Но возникает вопрос: а затрагивается ли в казахстанском кино тема православия, второй по численности верующих конфессии?

Сегодня мы живем в эпоху двух взаимодополняющих процессов – с одной стороны – бум социальных сетей, а с другой – упадок газетного дела. А ведь, казалось бы, не так давно традиционные СМИ выполняли обе функции. Листаешь старые газеты и видишь там не только расследования и аналитику, но и «хайповые темы», вызывающие споры в обществе и даже несколько пикантную рекламу – чем не лента социальной сети?

1917 жылғы Ақпан революциясынан соң патша тақтан түсiп, Уақытша үкiмет орнаған тұста қазақ даласында да жұмысшы, шаруа және солдат депутаттары кеңестерi, қазақ комитеттерi және земстволық басқармалары сияқты жаңа билiк тармақтары өмiрге келді. 1917 жылдың көктемiнде елде жаппай облыстық, уездiк және болыстық деңгейде қазақ комитеттерiнiң құрыла бастауына байланысты, елдік мүддені көздеген Алаш қайраткерлерiнiң шақыруымен Биахмет Сәрсенов Семей қаласына келедi. Ел өмiрiнде орын алып жатқан аласапыран саяси жағдайға байланысты осы жылдың 7 наурызында Семей облыстық қазақ комитетi құрылып, Биахмет сол комитеттiң басқармасына мүшелiкке өтіп, білім саласын басқарған. Өкінішке қарай Биахмет Сәрсенов 1921 жылы 36 жасында оба дертіне шалдығып, мезгілсіз ерте қайтыс болды. Алаш қайраткері Биахмет Шегедекұлы Сәрсеновті алашордашылдар арасында сондай абыройлы болады, оны олар «Биаш» деп еркелеткен.

В Казахстане подготовлен проект информационной доктрины страны.

В Национальном пресс-клубе состоялась презентация нового проекта: впервые за пятидесятилетнюю историю отечественной прессы медиахолдинг «Alatay Aqparat» приступил к изданию книг формата pocketbook, карманного образца. В советское время подобная библиотека печаталась при журнале «Огонек» и была весьма популярна. Открывает серию мини-книг, произведений казахстанских литераторов, писателей, публицистов сборник эссе известнейшего отечественного журналиста Сагымбая Кабашевича Козыбаева, историка казахстанской прессы, основателя и президента Академии журналистики РК, почетного заведующего кафедрой печати и электронных СМИ КазНУ имени Аль-Фараби.

10 декабря исполняется четверть века, как Астана (тогда еще Акмола) стала столицей Казахстана. За четверть века город изменился до неузнаваемости. Сейчас кажется, что новостройки Левобережья существовали всегда, а Акорда всегда была президентским дворцом.

Қазақ тарихында ерекше орны бар тұлға сөз жоқ – Әлихан Бөкейхан. Алайда, тарихымызда тағы бір осы ататекпен мәлім болған Бөкейханұлы болғанын бүгінде ешкім байқамайды. Екеуін шатастырмас үшін Әлиханды «Үлкен Бөкейхан», Ғабдолхакімді «Кіші Бөкейхан» атаған.

Бұл тақырып Қазақияны Ресей қалай бодан етті деген сауалға да жанама түрде жауап береді. Тарихшы Асланбек Қаңсарбаевтың келтіруіне қарағанда, ол кезең Ресейдің Қазақстанды жұта қоятындай қауқарының бар кезі емес еді. Оның үстіне Әбілқайыр хан мен Ресей империясының арасындағы 1731 жылы құрылған одақ болды. Ресей тағына ол кезде 1-Петрдің немере қарындасы Анна Иоанновна қатын патша отырған еді.

Сабантой мерекесі - аса ежелгі тәңірлік танымнан бастау алатын мерекенің бірі. Бұл мерекені көктемгі Наурыз секілді күзгі басты мейрам ретінде атауға болады. «Сабантой» атауы «сабан» сөзінен құралған. Сабан — дәнді және ірі бұршақты дақылдарды бастырғаннан кейін қалатын өсімдік сабағы. Бірақ кейбір түркі халықтары бұл сөзді соқамен шатастырып жүр. Осыдан келіп, жазғы егістің басталуын осы мерекемен соқа тойы ретінде атап өтіледі, мысалы шұбаштарда бұл акатуй (ақатой) аталып, көктемгі егіс науқанының бітуімен байланыстырылады.

1913 год – знаковый и для казахстанской и для мировой истории. Людям постарше памятна традиция советской пропаганды все свои реальные и мнимые достижения связывать именно с этим годом – последним мирным годом Российской империи и всего старого мира. Сегодня мы решили вспомнить, как жил наш город в том самом 1913 году.

Совет дәуірінен сіңген – жуынбайтын, қолаңса сасыған көшегендер турасындағы көзқарасты төріктерге, шындығына келгенде 13-ғасырға дейін моншаға жуыну жөнінде ұғымы болмаған батыс ебропалықтар таңған еді. Шын мәнінде қалай еді?

Екінші дүниежүзілік соғыс қазақ халқының батырлығын тағы бір әйгілеген дәуір болды. Қазақ халқы бұл соғыста батыр атағын алған ұлттардың ішінде алтыншы орында тұр. Бірақ бұл да әділ тізім емес. Өйткені бұл атақты беруді де Советтердің астанасы Мәскеу ұлтына қарап сұрыптаған заман еді. Осының кесірінен қазақтың талай ұл мен қызы ерлігіне лайық аталмай кетті.

Советский режим изо всех сил старался уничтожить католическое присутствие в Казахстане - стране, которую Папа Франциск посетит 13-15 сентября 2022 года.

Қазақ даласы ерлермен бірге тізе қоса батырлық көрсеткен нәзік жандардың тарихына да толы. ХХ ғасырдағы Екінші дүнижүзілік соғысы қазақ қыздарының кезекті сынағы болғаны рас және олар бұл сынақта абыроймен, асқан ерлікпен өздерін әлемге паш етті. Ұлы даланың амазон қыздары өздерін тағы да жарқ еткізді. Майданға 7747 қазақстандық қыз-келіншек аттанып, олардың ішінде лейтенанттан майорға дейінгі 800-дей сардар бибілер болған. Яғни майданға аттанған қыздардың ішіндегі он пайызы сауатты да, майдан басқарушылар болыпты. Олар әскердің түрлі бөлімшелері мен саласында қызмет еткен.

Орта Азиядағы ең ірі қала Ташкенттің тұңғыш тұрғындары туралы мәлімет б.д.д. 2-1 ғасырда хатқа түсіпті. Бұл кездегі Ташкентті ежелгі қытай жазбалары Ши деп атайды. Бұл қытай сөзі тас дегенді білдіреді. Бұның өзі Ташкенттің алғашқы қаландыларының өзі тастан екенін байқатып, осынысымен мықты бекініс болғандығы білінеді. Бұл маңға түркілердің келуімен қатар, қала «Шаш» аталады. Бұл да ежелгі түркі ұғымында тас дегенді білдірген.

Жуырда Қажыакпар Аюби деген даниялық қазақпен ұшырастым. Ол Ауғанстанда туып, Иранда өсіп, Данияға тұрақтаған. Қажыакпар ата-бабасының өткен ғасырдың 30-жылдары қызылдардан қашқандағы бір қызық қаһарманның хикаясын әңгімелеп берді. Хикая киносценарий болуға таптырмас материал.

Түркештер - Батыс Түрік қағанатының басты мұрагері болып табылады. Осы деректің өзі ежелгі Азия мен Евразия тарихында аса зор ықпалы болғандығын білдіреді. Бұған қоса шығыстағы қытайлық Тән империясы мен араптық Халипатты аталған кеңістікте тізгіндеп тұрғанын айтсақ та жеткілікті. Бұл тайпа деңгейіндегі аса қуатты халық болған.

1755-1759 жылдары Жоңғар хандығының қонтайшысы Ғалдан Серен өлгесін, оның тағына талас басталып, соңы жоңғарлардың ұлы қасыретімен аяқталды. Таққа үміткердің бірі Әмір сана өз бәсекелестерін тықсыру мақсатымен Қытай билігіне шығып өзіне қолдау сұрағанмен, оған ешбір қолдау берілмейді. Оның орнына 500 мыңдық әскермен Цин империясы шолу жасай отырып, осы сәтті пайдаланып, жоңғар хандығын құртуды ойластырады. Сөйтіп, қытайлар ақыры жоңғарды жойып жібереді. Он мыңдай аман қалған жоңғар қолы Еділ бойына қашып, «қалмақ» атанады. Жанталасып, кейбір аман қалған бөліктері Ауғанға, Бадақшанға қарай жосады. Олар сол елдердің билігіне қызмет етіп, ақыры мұсылманданып сіңіп кетті.

Енді, Хамза Есенжановтың «Жүнісовтер трагедиясы» трилогиясында 20-ғасырдың басында жасаған заңгер, адвокат Бақытжан Қаратаев, сол кездегі советтендіру науқанына қарсы шығып, кеңес өкіметінің қас жауына айналған атақты белгілі Құныскерей туралы жазғанда, оның серіктестерін де атайды:

Тоғызқұмалақ – бес мыңжылдық тарихы бар, күллі түркі халықтарына ортақ, ойлау өнерінің салтанат құру сайманы. Бұл ойын қазақ, қырғыз, қарақалпақ, алтай халықтарында сақталған және әр түрлі атаумен аталып, бұл жағдай бүгінде жағымсыз сипат алып отыр: қазақта бұл «тоғызқұмалақ» аталса, қырғызда өтетін осы ойын «тоғызкоргоол» аталып еларалық ауқымда насихатталады. Бірақ бұдан тек қана құндылығымыз ұтылуда, әлемдік ауқымға тарала бастаған ақыл спортымыздың атауы әлі күнге әрі-сәрі, нақтыланбаған күйі жұртты шатастыруда.

7-8 ғасырларда 100 жыл бойы әлемдегі ең ірі империя ретінде Батыс Төрік қағанаты болып табылады. Бұл мемлекет батыста Қара теңізден шығыстағы солтүстік Үндістанға дейінгі енапат кеңістікті алып жатты. Бұл ұлы қағанаттың негізін қалаушы Естеми қағанның шөбересі Түн-Жабағы еді. Ол Ұлы Төрік қағанатын құрған Естемидің ел билеу қабылетін бойына жиған арда азамат болды. Сол кезде оның алдында бүкіл Азияның билеушілері қалтыраса да, Қазақстан тарихында бар болғаны Түн-Жабағы туралы бір-екі сөйлем ғана болар-болмас мәлімет енгізілген еді. Ал тікелей ұрпағы ретінде ондай бабаның бар бейнесін білу парызы тәрк етілді.

В казахстанском сегменте социальных сетей вторую неделю продолжается околокультурный скандал, в эпицентре которого оказался актер и режиссер Нуртас Адамбай, наиболее известный по роли келинки Сабины в одноименной трилогии. С недавних пор Адамбай сделался правоверным мусульманином, пообещал завязать с переодеваниями в женщину, а для закрепления своего нового имиджа потребовал запретить в Казахстане прокат мультфильма «Базз Лайтер» — спин-оффа к знаменитой и любимой многими франшизе «История игрушек».

Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол импровизациялық жолмен суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы. Айтыс — синкреттік жанр, ол тұрмыс-салт жырларынан бастау алып, келе-келе айтысқа ұласқан. Бұл өнерді советтік дәуірде ақындар айтысы аталып, сол әлі жалғасып келе жатыр.

Фоторепортажи из госпиталей страны в разгар пандемии, январские беспорядки, наводнение в Туркестанской области, балбалы на плато Сандык и еще много чего интересного, а порой шокирующего попадает в кадр профессионального фотожурналиста Сергея Алексеенка.

Бүгінде қазақ аталатын этноним әуелден-ақ төріктерге (түркі) тән атау болатын бірақ тарихи үдеріс барысында төрік кеңістігіне қашып-пысып келген славяндар да сіңісті, қазақы өмір салтын жұғысты етті. Өздерін өздері де тілі келгенше «казак» атады. Бұл шата халықты патшалық Ресей өз пайдасына пайдаланып, православие дініне шоқындырды, оқалы киім кигізіп, атты әскер етті және төрік халықтарын бағындыру мен басып-жаншуға пайдаланды. Ақыры олар тілі мен діні әбден орыстанған өздерін казак атайтын этникалық топқа айналып шыға келді. Совет өкіметі тұсында да шовинистік идеология ұстанған билік, қазақтың ежелгі атауы мен рухын бұзу үшін бірдей аталатын екі түрлі этносты атауда да саясатын тықпалады: қазақтарды «қырғыз» атап, казактарды сол күйі қалдырды. Сөйтіп, тарихты «жаңылдырды». Ал қырғыздардың өздерін Ресей патшалығы «жабайы-таулы қырғыз» немесе «қара қырғыз» атады.

Захватывающие дух снимки диких животных, цветение тюльпанов Грейга или Маркаколь на закате. Это Казахстан глазами профессионального фотографа Фархата Кабдыкаирова. Особая страсть к природе и животному миру позволяют ему создавать потрясающие снимки и передавать невероятную атмосферу уникальных мест.

Тарихта Шыңғысханды жеңген жалғыз адам бар. Ол - Жалаладдин Мәңгуберді, сол кездегі Орта Азияның ең ықпалды билеушісі Хорезмшах Аладдин Мұхаммедтің тұңғыш ұлы. Ол өзінің ақсүйектігіне, даусыз тақ мұрагері екендігіне қарамастан, сарайдағы сүйікті мұрагер емес еді. Өйткені, оның нағашысы түрікпен жұрты болатын. Хорезмнің төрелері ежелден-ақ түрікпендермен жауласып келген еді. Желаладдин осының бәрін жасынан-ақ біліп, әкесінің өзіне деген салқын қабағын танып өскен болатын. Ол сарайда осыдан-ақ сирек көрінетін болды.

Бүгінде қазақтың бас тағамы «бешбармақ» аталып, оны «бесбармақ» деп калька жасалды. «Бешбармақ» түркі тілдерінен аударғанда «бес саусақ» ұғымын береді — көшпелі түркілер тамақ тұтынуға қолданатын саймандары болмағандықтан, етті де қолмен жеген дейтін кең таралған ұғым бар. Бұл пайымда әбден таптаурын болған көшпелі мәдениетті кемсіту сезіледі және ол отарлаушы ресейлік патша дәуірінде орнықты. Алайда олар сонау Сібірден Үнді мұхитына дейінгі апайтөс кеңісті жайлаған бүкіл Азия халқы қою тамақты қолмен жейтіні өтірік пе?!

ХХ ғасырдағы қазақтың айтулы батырларының бірі – Тобанияз Әлниязұлы. Бұл батыр қазақтың бүгінгі азаттығы жолында құрбан болса да, ел тарихынан әлі күнге лайық орын алған жоқ. Қызыл империямен алысқан Тобанияздың есімін совет билігі атауға тыйым салғаны мәлім, соның зардабы қазақ тарихында әлі бар.

В Государственном музее искусств РК им. Абылхана Кастеева открылась выставка «Алтын бесiк – волшебный мир детства», посвященная Международному Дню защиты детей, а также Году детей в Казахстане.

ХХІ ғасырдамыз, заманымыз жаһандану құйынын тұрғызуда. Жаһандану дегеніміз - аула таңдамайтын құбылыс, қай ұлт екенің есепке алынбайды, ең бастысы - 8 млрд адамзат үшін «бірегей» жасампаздар болады да, сол Адам ата ұрпағының алдына әлгі «бірегейлердің» біртұтас тұтынушысы болу. Осы жаһандану үрдісіне сәйкес әр халық өзінің өмір қадамын өлшеп-пішіп, «қайтсек, тірі қаламыз» деген жанталасқа ұрынып, бұл сергелдең экономикада да, саясатта да, мәдениетте де, әлеуметтік салада да басты әрекеттің мәйегіне айналуда.

Қазақ тарихында өзінің ауқымы мен мазмұны жағынан 1916 жылғы ұлт-азаттық күресінің маңызы ерекше. Соған қарамастан бұл оқиғаға тәуелсіз Қазақстанның тарихында әлі күнге өз орны нақтыланбай отыр. Бұл қозғалыстың бүкіл елді шарпығанына қарамастан, әлі кешенді түрде зерттеу қолға алынып отырған жоқ. Патшалық жазалаушылар тарапынан қырылған қазақтың саны да беймәлім күйінде қалып отыр. Тарихтағы үлкен ақтаңдақтың бірі – осы көтерілістің басты қаһармандарының бірегейі Бекболат Әшеке батыр турасында толық мәліметтің жоқтығы осы қатардағы жағдай.

21 маусым — Күн мен Түннің жазғы арбасу күні. Бұл күн астрономиялық жаздың басы. Сабатой – жаз маусымының басталуына сәйкес келетін әрі жазғы түн тоқырауына қабат аталатын түркі мерекесі. Жылдағы ең ұзақ күндіз бен ең қысқа түн болып табылады. Жаздың басталу мейрамы. Бұл уақыт табиғаттың гүлдену көрінісін паш етеді. Жер беті түрленеді, әдеміленеді, көкорай шалғынға оранады. Табиғат от пен қуаттың көзіне айналады. Жаңа туған төлдер марқаяды, піседі. Міне Сабатой мейрамы осы шаққа сәйкес келетін салтанат. Алайда, бүгінде жалпытүркілік сипаттан ажырап, ұмытыла бастағанын жасыруға болмайды. Сол себепті көптеген халықтардың этнографиясында бұл атаулас мейрам кездестіру де қиын.

В Государственном музее искусств РК имени А. Кастеева открылась выставка работ Галины и Александра Садвакасовых - «На одном дыхании». Экспозиция уникальна тем, что впервые в Музее искусств представлены объекты казахстанского дизайна. В творческой семье Садвакасовых Александр занимается графическим искусством и книжным дизайном, а Галина – живописью, графикой и дизайном. Выставка, юбилейная для Галины (ей исполнилось 65 лет), посвящена 45-летию - и творчества, и семейной жизни.

Ең алғаш мемлекет құрған көшпелі халық ретінде хұндар (хунн) аталады. Алайда тарихшы Асланбек Қансарбайдың пайымына қарағанда бұл қате пікір екен. Өзінің мемлекетін алғаш құрған көшпелі тайпа әрі бүкіл Қытай аумағынан тарихта тұңғыш рет алым жинаған, қытай тарихында жазылып, «юечжи» атауымен мәлім халық көрінеді. Сонда бұл «юечжи» деген нені білдіреді деген сауал туындайды. Қытай жылнамашылары оның мағынасы «ет жеушілер» дегенді білдіретінін жазады.

Зерделеушілер көкпардың қалыптасуын бірнеше мың жылдықтарға апарып тірейді. Жалпы бұл атты ойынның қалыптасуын жылқысыз елестету мүмкін емес. Егер де адамзат тарихының жылқыны қолға үйрету үлгісін Евразия даласына қарасты Ботай елді мекеніндегі 6 мыңжылдық атты мәдениеттің ашылуымен қарастырсақ, ендеше көкпарды да сонша мерзіммен өлшеуге де қақымыз бар. Өйткені көкпардың қалыптасуына ең бірінші қажетті жарақ ат екені бәрімізге мәлім және де көкпар ойынының туындауына да атты мәдениеттің ойып орын алатын маңызы жеткілікті.

Понятие «кочевник» у многих оседлых народов ассоциировался с варваром и разбойником. Для некоторых это до сих пор является синонимом. Мы не станем на этот раз разубеждать кого-либо, а напротив, согласимся в некотором виде с подобными стереотипами, тем более, этим можно даже в некоторой степени гордиться. Кроме этого, подобные сравнения использовались для создания негативного образа конкретных представителей свободолюбивого народа. И до сих пор используются. Не верите? Заглянем в Историю.

В казахстанском кинопрокате идет фильм «Три», в основе которого – поимка известного маньяка Николая Джумагалиева. В фильме снялись популярные отечественные актеры Аскар Ильясов, Самал Еслямова, Жандос Айбасов. Среди них - известный российский киноактер Игорь Савочкин, увы, не доживший до премьеры фильма. Также в фильме сыграл популярный театральный артист и певец Игорь Личадеев. Воспользовавшись случаем, мы решили пригласить Игоря Васильевича на разговор о жизни, профессии и творчестве.

Әуелі ресейлік, сосын советтік тарихшылар, орталығы Қаразым/Хорезм қаласы болған Қаңлыны шағын мемлекет ежелгі дәуірде айтарлықтай үлкен мемлекет болған жоқ деді. Бұл пайым түркі тарихын бұрмалаудың жалғасы екені мәлім. Шын мәнінде Қаңлы Азиядағы алпауыт әрі қуатты ел болғаны белгілі. Қаңлымен замандас империялардың барлығы дерлік санасуға мәжбүр болды.

ХІХ ғасырда «тоғызат» аталған (Загряжский Г.С., // Быт кочевого населения долин Чу и Сыр-Дарьи. «Туркменские ведомости»,1874 г., «Тогузад») қазақтың интеллектуал тоғызқұмалақ ойыны ғылым тарихындағы мынадай екі бірдей ақтаңдақты толықтыра алады: 1) тоғызқұмалақтың ежелгі гректің абақ/абакус санақ сайманының шығуына қатысы; 2) тоғызаттың арап сыйпырының шығуына қатысы.

Создание некоего романтичного образа Казахского ханства сыграла неплохую роль в идеологическом плане. В этом плане пресловутое мифотворчество пошло только на пользу. Однако этот факт получил и обратный эффект. Многие страницы национальной истории были затерты, отодвинуты на задний план, а порой даже вывернуты наизнанку. Одна из них – гражданские войны, которые, с одной стороны, ставили под угрозу само существование нации, а с другой – приводили к появлению ханов-объединителей, которых мы сегодня не без оснований называем «великими».

Қаратай хан – Ресей империясының қазақ халқын өз отарына айналдыру ниетін алғаш аңдаған сұңғыла саясатшылардың бірі ғана емес, сирек күрескерлердің бірегейі. Ол өз өмірінің 30 жылға жуығын Ресей империясымен күреске арнады. Қаратай мен Кенесарының тағдыры ұқсас: екеуі де құрылтайда қазақ ханы болып сайланып, Ресейден басқа көршілес елдер екеуін де хан ретінде мойындаған. Бірақ Кенесарыны халқы мен тарихы қалпына келтірсе, Қаратайды хан ретінде тарих та, халық та әлі білмейді.

Қымызмұрындық – көктемнің соңы мен жаздың басындағы бие байлап, алғашқы сауын маусымын ашар ғұрып. Құлын байлап, бие сауып, оның сүті қорланып ашытылған соң екі-үш күн бойы жиналған қымызға ақсақалдар мен ауыл-аймақ «қымызмұрындыққа» шақырылған. Алғашқы қымыз адамдарға салтанатпен ұсынылып, оның мол болуына бата беріліп, «көпке бұйырсын» деген тілек айтылатын рәсім болып табылады.

Дүние жүзі тарихында ерекше рөл атқарған ғұндар секілді халық өте сирек. Бұл халықтың өзінен бұрын олардың атауы тарихта барынша ұзақ мерзімге жайылды. «Ғұн» этнонимінің жаңғырығы ғұн халқы тарихтан ығысып қалса да, бір жарым мың жыл бойы құлақта жаңғырып келеді. Ал ғұндармен бір дәуірде өмір сүрген халықтар туралы тек қана тарихшы мамандар ғана біледі, былайғы жұрт оларды ғұндармен тұстас болғанынан хабарсыз. Демек олар қарабайыр халық болмағаны, оның үстіне ондай халық Тынық пен Алант мұхиттарының арасындағы енапат кеңісте ондаған, тіпті жүздеген халықтардың қалыптасуына әсер етпеген болар еді.

Наурыз мейрамының қазақы ауызекі атаулары бірнешеу. Уызмереке. Этнограф Болат Бопайұлының келтіруіне қарағанда, Наурыз мейрамының қазақы бір атауы - «Уыз-мереке» болған. Бұл мейрамның төлдейтін маусымға сәйкестігін ғана емес, ең әуелі Уақыттың жаңаруын білдіретін уызға қатысты ежелгі танымды қостап тұрған тағы бір айғақ дегіміз келеді.

Наурыз тарихын саралай отырып, отырық өркениеттер шаруашылыққа қолайлы оның күнтізбелік қана мәніне назар аударса, ал көшпелі халықтар Наурыздың теологиялық-мифологиялық мазмұнын барынша маңызды көрген. Оған дәлел, ежелгі парсылық жазбалардағы Наурыздың күнтізбелік көрінісінің ғана хатталуы болса, ал көшегендердің Наурызды мерекелеуі сол отырық өркениет өкілдерін қайран қалдырған, оларды барлық ғұрыптық, жоралғылық рәсімдерін қызығып қағазға түсіруге мәжбүр еткен.

При внешнем благополучии, бурном развитии художнической карьеры, за кадром остаются испытания, которые выпали на долю Марлана Кенесовича. Лишь посвященные знают о мужестве и стойкости, с которыми противостоял ударам судьбы этот человек. А в полотнах Нысанбаева – свет и ликование жизни.

Ежелгі түркілерде жеті саны ғарыштың кемелдік күйін білдірген сыйпырлық мазмұн болған. Жетібасты нәрсенің өзі кемелдікті меңзейді. Сондықтан да «жеті» сөзінен «жетік» түріндегі кемелдік сипаттың мағанасы аңғарылады. Осыдан келіп, кемелдікті, дамуды білдіретін ұғымның сипырлық мәні «жеті» түрінде қалыптасқан және кез келген нәрсенің кемелдігі оның жетілік даму сатыны дәріптеуге орныққан.

Күн жүйесіне кіретін 12 шоқжұлдызды Күн жыл бойына «аралайды» да, аспандағы үдерісте бұл күндері Амал/Қамал (парсыша Хамале) жұлдызы мен Күн бір түзудің бойына шығып, Жерден қарағанда беттесіп тұрғандай. Бұл сәтте 90 күн қыс кетіп, көктем басталады.

Қазақ елі 70 жылдан астам құрамында болған қызыл империя кезінде қаншама асылдары құрбан болмады? Талай ерлер мен батырлар елдің болашағы мен бостандығы жолында жандарын қиды. Олардың бірқатары әлі күнге дейін ақталмай, тарихтың ақтаңдағы күйінде келе жатқандығы өкінішті. Солардың бірі батыр болса да «банды» деген жаманатқа қалған Аманғали Кенжеақметұлы болатын. Бұл кісінің «бандылығы» мен батырлығы неде еді?

Наурыз мерекесін «нов» және «руз» сөздеріне қарап тек қана парсы халқына телу орын алған. Шын мәнінде солай ма?! Жоқ, әрине. Күн мен Түннің теңесуі америндтерде (америкалық үндейлер/индеецтерде) де, ежелгі шумерлер мен Бабылда да, Мысырда да аталғандығы, оның мерекелік және басқалай жоралғы сипаттары болғандығы мәлім. Ал бұл мәдениеттерге кіндіказиялық атты мәдениеттің тікелей араласын ешкім жоққа шығара алмайды.

Бұл үшін мынаның басын ашқан жөн: он екі жылдың киесі болып жүрген айуандар мен жәндіктер прототүркілік үш әлемге тиісті танымнан бастау алады. Үш әлемнің өкілдері белдікті үш түрлі тағады-мыс деген әпсана бар: жоғарғы әруақтар әлемі белдікті мойынға тағады, ортаңғы әлемнің өкілдері – адамдар белдеріне тағады, ал төменгі жорғалаушылар әлемінің өкілдері белдікті аяғына тағады-мыс. Жылан – төменгі әлемнің «өкілі», бұл «Ертөстіктегі» Жылан бапы бейнесі түрінде белгілі.

Бүгінде айдахар/дракон бейнесі қытай халқының құндылығына айналып кеткені рас. Алайда, белгілі журналист, номадтанушы Арман Нұрмұханбетов өзінің ютуб арнасындағы видеожарияламында «дракон» бейнесін «қытайлар иемденіп алды болмаса ұрлап алды» дегендей уәж келтіреді.

В нынешнем обществе, а еще чаще – в виртуальном его сегменте в виде соцсетей, с определенных пор понятие «Ұят болады!» стало неким рубиконом действий и поступков тех или иных субъектов этого самого общества. Люди разделились не тех, кто взяло его на вооружение и использует по поводу и без, и тех, кто понимает его иносказательно и сатирически. Но что на самом деле «уят» среди казахов? За что должно быть стыдно и за что можно стыдить?

ХІІ ғасырда Мысыр мен Сирияны қосып билеген мұсылман баскері/лидері Еуропада Саладдин, ал мұсылман әлемінде Салах ад-дин (діннің абыройы) лақабымен танымал болған ислам қаһарманының тегі туралы тарихта тартыс бар. Оның шын аты-жөні – Юсуп Айюб ұлы. Мысырдағы Айюбилердің сұлтан әулетінен тараған.

Абсолютно всех людей на планете объединяет только две вещи – все они рождаются и умирают. Разные народы на протяжении тысячелетий выработали свои ритуалы по каждому из них, и несмотря на то, что под влиянием «мировых религий» они сейчас во многом стали схожими, но остаются некоторые кардинальные различия. Сегодня, накануне 40 дней трагических событий января 2022 года, мы хотели бы рассказать о главных шагах по проводам усопшего, поведав значение некоторых из них.

Украиналық дене тәрбие пәнінің мұғалімі Евгений Кадниковтың «Шашечные арабески» деген еңбегінде ежелгі грекиялық склептегі суреттерді зерттеп, қиғашжүрісті дойбының шығуы сақтарға тән болғандығын келтіреді. Бұл дойбыны ойнауға сақ сарбаздары барынша құмар болыпты. Оған итермелеген сол кездегі дала билеушілері көрінеді.

Грузия – популярное в Казахстане туристическое направление. Даже в пандемию. Даже зимой. Жаждущих дорог и приключений казахстанцев не пугают ни дождь, ни снег, ни необходимость периодически сдавать ПЦР-тест. Влечет и тянет нас туда магнитом радости и счастья, атмосферы особой душевности и радушия…

Казах и конь понятия не только хорошо совместимые, но и неразделимые. Это, как ни странно, касается даже современных наших соплеменников, видящих лошадей только на праздновании Наурыза или в ходе тура выходного дня где-нибудь за городом. Как бы то ни было, у большинства захватывает дух и просыпается что-то внутри, когда мы видим скачки, грациозную иноходь или даже көкпар. Однако немногие знают, что те же скачки делятся на многие категории, и просто так то или иное соревнование не устроишь. Поэтому немного расскажем об этом – может пригодиться в беседе с собеседником или при разгадывании сканворда.

Три казахстанские картины прошли отбор и попали в конкурсную программу 72-го Берлинского международного кинофестиваля (Берлинале), который пройдет в феврале.

7 января 2022 г. православные христиане отметили один из великих дней – Рождество Христово. Этот один из важнейших христианских праздников является также государственным в более чем 100 странах мира. Причем празднуют его в разные даты. Для кого-то из христиан праздник уже свершился – 25 декабря. Другие же в начале нового года готовятся к этому великому дню.

Городище Талгар или древний Талхиз находится в часе езды от Алматы. Само городище и краеведческий музей в Талгаре могли бы привлекать сюда туристов со всего мира, приносить миллионы в валюте в местную казну, считают эксперты. Но на деле древний город ремесленников и земледельцев медленно умирает.

Кескіндеме (живопись) өнері қай елдің де, халықтың да мәдени өресін байқататын рухани-мәдени құндылық. Алайда, бүгінгі өмірге өз билігін жүргізіп отырған Батыс әлемінің кескіндеме өнері бар болғаны 15-19 ғасыр аралығында ғана ерекше өрлеуге ие болғандығын жасыра алмаймыз. Орта білім алу кезінде біз тек қана мысырдың,гректің, италияның фрескалары мен кескіндемелеріне ғана бағдарланған білім мен талғам алып өстік.

То, что казахи любят праздники – это аксиома. Но любовь эта не только в том, чтобы от души погулять и «от пуза» наесться (хотя сейчас многие в этом видят главную причину), но и для обеспечения дальнейшего счастья и благополучия. Особенно это проявляется, как мы считаем, в главных торжествах в жизни казахов – связанных со свадьбой и рождением ребенка.

Как попасть на самую северную окраину нашей планеты? Анна Дегтярева провела полный летний арктический сезон на Шпицбергене, работая гидом по достопримечательностям архипелага для любопытных туристов из европейских стран. Девушка приобрела уникальный опыт - научилась стрелять из ружья, избегать опасных встреч с белым медведем, выгуливать полярных собак, любовалась Северным сиянием и невероятными арктическими пейзажами.

Пандемия коронавируса, которая заперла нас в своих квартирах, помогла, как ни странно, реализации творческих способностей людей. Внезапно появилось время сосредоточиться на своих внутренних ресурсах. Одни стали писать книги, другие – рецензии на литературные и кинопроизведения. А чаще всего - писать стихи. В социальных сетях стихосложением не занимается только ленивый. Насколько обширна аудитория читателей – вопрос второстепенный. Но, коль скоро звезды зажигаются, значит, это кому-то нужно.

Диляра Тасбулатова – блогер, писатель, кинокритик, некогда жительница Алматы, ныне – Москвы. Если уж быть совсем точным - Подмосковья, как говорится у москвичей - ближнего. В своих рассказах – у нее уже вышло пять сборников – она описывает своих «подмосквичей» с изрядной долей сарказма, на что многие сердятся, снобы даже пренебрегают, называя низовой литературой, но большинство все же веселится. Другая ее ипостась – серьезный критик, аналитик кинопроцесса: сейчас она, работая для журнала Story, пишет о мировых знаменитостях преимущественно прошлого, причем без глянца, вникая в суть их творчества и вклада в мировую культуру. Мы поговорили с Дилярой о кино и, конечно, не только.

Как и предполагалось, наше повествование о казахских шаманах вызвало определенный интерес среди читателей, причем, иногда разнополярный – от поддержки до нещадной критики. Это было предсказуемо и логично, поэтому сегодня, как и обещали, мы продолжим эту тему, подробнее остановившись на практической стороне вопроса.

С какого боку ни подойдешь к казахской демонологии, все равно приходишь к шаманизму – в целом, как к системе, и в частности, в качестве прикладного механизма. Это и понятно: почитание аруахов, общение со злыми и добрыми духами и все другое, о чем мы говорили в предыдущих материалах о казахской мифологии, тесно связано с деятельностью баксы.

Образ жизни кочевников и, как говорили при соцреализме, исходя из их методов хозяйствования, во многом зависел от животного мира. Окружающая фауна априори тесно входила в быт и культуру наших предков, а, соответственно, и в мифологию. При этом даже современный казах, иногда сам этого не подозревая, продолжает жить в этой тесной взаимосвязи, хотя многие духи животного мира позабыты еще прежним поколением. Сегодня мы немного воскресим их имена.

Не стоит думать, что демонология, как таковая, изучает только каких-то злых опасных существ (духов). Есть и другие, которых немало. В нашем контексте имеется в виду и вполне безобидные, а нередко и очень добрые духи.

Одни говорят, что они исчезли вместе с всеобщим образованием, другие утверждают, что они притаились на время и приходят лишь к избранным, а третьи уверены, что сейчас, судя по происходящим в нашем мире негативным событиям, как раз пришло их время. Речь идет о злых духах – обитателях потустороннего мира или «клиентов» шамана, героев сборника сказок или научной диссертации. Есть ли их влияние или это «анахронизм», особо не важно, но познакомиться с некоторыми из них не помешает.

Говоря о казахской мифологии, многие в первую очередь вспоминают об «антигероях», которым противостояли бақсы (казахские шаманы). И это не случайно: именно они являются наиболее популярными персонажами сказок и преданий. Большинство из них вечно пакостят людям, в том числе, насылая болезни. О них сегодня и поговорим, учитывая, что индивидуальное и (или) коллективное здоровье в наши дни особенно важно.

Шығыс Түркі қағанатына қатысты табылған тастан қашалған қаған басында тәжді бөрік бар. Күлтегін қағанның тастан қашалған басына кигізілген бөрік маңдайында қанатын керген күшіген құстың бейнесі ерекше берілген.

Матрешка қуыршақтарды Ресейде жаппай өндіру ХІХ ғасырдың соңында ғана Абрамцев, Мамонтов шеберханаларында қолға алыныпты. Үлгі ретінде жапонның «даруму» аталатын жантаймас-қуыршағын алған. (http://ec-dejavu.ru/m/Matreshka.html). Ал жапондарға өз кезегінде ежелгі үнділік Дарум кемеңгердің Қытайға V ғасырда келген пәлсапасынан дарыса керек.

«Аруақ қолдасын!» Это одно из самых позитивных и добрых пожеланий у казахов. Точно так же, как нет ничего хуже, чем услышать «Аруақ ұрсын!» – «Пусть покарают тебя аруахи!» Даже для многих «не казахов» не обязательно объяснять, почему так сложилось, однако все же следует уточнить некоторые моменты. Тем более, в последнее время наблюдается некоторый «уход от традиций», а отношение к духам умерших предков становится формальным. Поэтому следует произвести небольшую «перезагрузку».

У каждого казаха найдется хотя бы один очень близкий знакомый или сердечный друг из этнических немцев, поляков, греков, корейцев или русских. Из тех, кто давно покинул Казахстан, но вторая родина все еще мощно напоминает о себе, связывает с прошлым, но и существует в настоящем.

Проблема мифотворчества отечественной истории поднимается еще с 90-х годов прошлого века. Однако неправильно думать, что она касается только научных или околонаучных публикаций и «исследований». К этому вопросу тоже нужен аналитический подход, чтобы понять, почему так происходит и выработать некий иммунитет против того, чтобы выдавали желаемое за действительное. При этом не стоит забывать и о том, что некоторые страницы истории все же необходимо переосмыслить и «подредактировать». Объективно и ради будущих поколений.

Евразиялық көшермен халықтарға тән майға пісірілетін бауырсақ нан бүгінде барынша танымал әрі сүйікті тағамға айнала бастады. Түркі халықтарында (қалмақта да) бауырсақ атауының түрлі айтылғанымен, сипаты мен түрі бірдей дыбысталады: бауырсақ, боорсақ, борцох, поорзох...

Қазақта 4-5 жастағы ер баланы алғаш рет атқа отырғызатын арнайы салт бар. Атқа ерттелетін ерді «ашамай», ал ғұрыптың аты да «ашамайға мінгізу» аталады. Баланың ашамайға мінгізілуі оның өмірінде тіршіліктің жаңа кезеңі басталғанын білдіреді. Бұл ғұрыппен ер бала алғаш рет өзінің жыныстық жағынан жіктеледі. Қыз баланы бұлай атқа отырғызбайды.

Немногие знают, что кроме политических и личных прав, существуют еще и социально-экономические и культурные. Особенно это непонятно будет звучать, если их рассматривать через призму истории Казахского ханства и роли в ней гражданских прав кочевников. Однако, если сделать небольшой разведывательный шурф, то многое становится ясным. В завершении нашего небольшого цикла ликбеза по правам кочевников мы объединим эти две категории, добавив к ним еще и экологические права казахов, живших 200-550 лет назад.

Итак, очевидно, что «женский вопрос» многогранен и неоднозначен. Ему посвящены целые научные и правоведческие труды, читать многие из которых скучно, а иногда и вредно. Мы постараемся избежать этих ошибок, не просто описав проблематику снаружи, а попытаемся заглянуть в суть, понять тему изнутри, независимо от того, какого пола наш уважаемый читатель. Сегодня речь пойдет непосредственно о периоде Казахских ханств с упором на последний период их существования – чтобы было как-то ближе к нашим дням (хотя изначально мы договаривались, что наш цикл материалов не следует рассматривать как намеки на день сегодняшний – это просто небольшой ликбез).

Гендерный вопрос, в отличие от политических и околополитических тем, обсуждается (а нередко и осуждается) в обществе более открыто и охотно. При этом выявляются непримиримые лагеря, а жаркие дискуссии часто проводятся в разных плоскостях, так, что оппоненты даже не слышат друг друга. Мы подойдем к вопросу с исторической точки зрения, для начала описав основу «женского вопроса» в древнем кочевом обществе, а потом (в следующем материале) – расскажем о том, как это дело обстояло в эпоху казахских ханств, вплоть до начала ХХ века.

Еще с советских учебников истории нам внушали, что кочевое общество – это что-то застывшее на уровне патриархально-феодального хозяйства. Мол, там преобладают общинные интересы, а про личные интересы никто даже не задумывается. Это, мягко говоря, заблуждение, как и то, что рядовой кочевник не обладал никакими правами, как гражданин. Но и мифологизировать гражданско-правовые отношения внутри Казахских ханств тоже не следует. Как же было на самом деле?

Право избирать и быть избранным, а также честный и прозрачный электоральный процесс являются одним из столпов, на который опирается демократия, в том числе и «степная». Однако существует много стереотипов, вплоть до откровенных заблуждений относительно права степняков избирать и быть избранным. Да и за весь период существования Казахских ханств правила и практика плебисцита были не одинаковыми. Окунемся немного в этот период, посмотрим, что было 200-550 лет назад.

Сейчас время от времени вспоминают о так называемой «военной демократии», царившей в Великой степи на протяжении тысячелетий. При этом одни делают ударение на «военную», а другие, которых большинство – на «демократию». Однако большинство и тех, и других не очень понимают не только значение этого термина, но и того, что за ним стоит. Поэтому нужно провести небольшой исторический ликбез, начав с того, что ныне принято называть свободой слова.

Выдающемуся мыслителю исполнилось 176 лет. В прошлом году в связи с пандемией коронавируса юбилейный день рождения казахского поэта, основоположника письменной казахской литературы Абая Кунанбаева в Казахстане и по всему миру отмечали в онлайн-формате.

Четыре месяца назад, в марте 2021 года, он вернулся на родину. Несколько дней назад сообщили, что он попал в реанимацию. А сегодня его не стало. Не стало великого режиссера, настоящего гражданина и преданного патриота. Преданного в том числе некоторыми соратниками. Но сегодня не о них, а о нем самом – Боке, Болате Атабаеве.

Талантливая казахстанская молодежь зачастую покоряет лучшие мировые сцены, подиумы и спортивные площадки вопреки сложностям, которые встают на их пути.

Беседа с известным куратором, галеристом, экс-руководителем Центра современного искусства Национального музея Казахстана получилась долгой – уж очень много проблем накопилось у наших художников, главная из которых – отсутствие внимания, по сути, игнорирование по стороны государства.

Беседа с известным куратором, галеристом, экс-руководителем Центра современного искусства Национального музея Казахстана получилась долгой – уж очень много проблем накопилось у наших художников, главная из которых – отсутствие внимания, по сути, игнорирование по стороны государства.

Вопль российского певца Валерия Меладзе о бойкоте новогодних телевизионных «голубых огоньков», призванный привлечь внимание к проблемам музыкантов, оставшихся без работы из-за коронавирусных ограничений, вызвал обратную реакцию публики. Вместо сочувствия или хотя бы понимания артист получил изрядную порцию критики и был буквально поднят на смех.